NETHERLANDS: SC Drente (1970-1971) / vv Zwartemeer (1971-2017) / FC Klazienaveen (B) (2017-)

Planeet Zuid, Klazienaveen (FC Klazienaveen - B ground, formerly SC Drente / vv Zwartemeer)

Netherlands, province: Drenthe

17 VII 2010 / vv Zwartemeer - FC Emmen 0-1 / Friendly

Note 1: prior to moving to the Planeet Zuid ground, vv Zwartemeer/SC Drente played its football at a ground accessible from the Mr. Ovingstraat. Nowadays, this pitch (stripped of its stands) is one of the side pitches of the Planeet sports facilities. The 1970-'71 season was SC Drente's last year as a professional league side, being ejected from playing in the national leagues by the Netherlands' Football Association once and for all in 1971. Adopting its old name 'vv Zwartemeer', the club re-joined the amateur leagues. In 2017, vv Zwartemeer merged with neighbours vv Klazienaveen, forming FC Klazienaveen. Since, both (adjacent) main pitches have remained in use, with first team football being played at FC Klazienaveen's main pitch.

Note 2: In 2010, I wrote an article (in Dutch) about my match visit, focussing on Zwartemeer's past as a professional league side and the rivalry between Klazienaveen and nearby Emmen. For those interested, I have re-published this content below the photo series in this post.

Note 3: below, a combination of photos of two visits: pictures 1, 6-15 = matchday visit, July 2010 / pictures 2-5 & 16 = non-matchday visit, October 2016.

All photos: (c) W.B. Tukker / www.extremefootballtourism.blogspot.com. Publication of any of these images only after permission of author

Oud Zeer in Klazienaveen

De wedstrijd stond al enige weken in mijn agenda: vv Zwartemeer tegen FC Emmen. Dat wil zeggen: de enige voormalige BVO van Drenthe (tussen 1955 en 1971; de laatste vijf jaren onder de benaming SC Drente) tegen de enige huidige profclub uit die provincie in een oefenwedstrijd tegen elkaar. Plaats van handeling: sportpark De Planeet te Klazienaveen, waar het profavontuur van SC Drente in 1971 eindigde. Dat stadion stond al jaren hoog op de verlanglijst. Terwijl het leek of de rest van Nederland tot de laatste man via de snelweg Utrecht-Gorinchem-Breda onderweg was naar Frankrijk of verder (files!), toog ik derhalve naar het veengebied in Zuidoost-Drenthe – één van de mooiste cultuurlandschappen van Nederland, maar dat terzijde.

Geschiedenis

In 1921 zag vv Zwartemeer het levenslicht in het gelijknamige dorp, dat enkele kilometers ten oosten van Klazienaveen te vinden is. Enkele jaren later al werd er – met opslorping van enkele andere verenigingen (uit o.a. Nieuw-Dordrecht, een ander veendorp in de buurt) – verhuisd naar Klazienaveen (klemtoon op tweede lettergreep). Een jaar na de invoering van het betaalde voetbal in Nederland (1954) trad Zwartemeer toe tot de profelite. De twee goed bezochte wedstrijden van de ‘wilde profs’ van Rotterdam op sportpark Veenoord in Sleen (met 8000+ supporters) hadden zo duidelijk aangetoond dat in de dunbevolkte provincie wel degelijk voldoende belangstelling voor topvoetbal bestond, dat het bestuur van Zwartemeer de sprong in het diepe aandurfde. Zo gebeurde het dat de afgelegen en kleine veenkolonie met slechts 10.000 inwoners – bij lange na niet de grootste plaats in Drenthe – een profclub kreeg.

Het profavontuur van Zwartemeer / SC Drente duurde zestien jaar (1955-1971). De Klazienaveners speelden een rol in de marge van het betaalde voetbal, met, na de herindeling van de competitie (1956), in totaal veertien jaar tweede divisie (= derde klasse in Belgische termen) en slechts één jaar eerste divisie (1966-1967). Tot 1970 werd er gespeeld aan de Mr. Ovingstraat. Daar lagen (en liggen nog steeds) meerdere velden, waarvan er in de loop van tijd verscheidene het hoofdveld van Zwartemeer zijn geweest. De laatste verplaatsing vond in 1958 plaats. Deze herhaaldelijke miniverhuizingen waren noodzakelijk vanwege de drassige ondergrond die de velden dikwijls ei zo na onbespeelbaar maakten. Het was extra sneu dat juist in 1966-’67, toen SC Drente in de eerste divisie speelde, de KNVB het veld in Klazienaveen afkeurde; noodgedwongen moest de Sportclub gedurende de wintermaanden uitwijken naar Sportpark De Veenschappen in Erica.

Ten langen leste kwam er in 1970 een geheel nieuw hoofdveld, enkele tientallen meters in westelijke richting. Het gloednieuwe sportpark ‘De Planeet’ is alleen bestemd voor de profs van SC Drente; de amateurtak behoudt de terreinen aan de Mr. Ovingstraat, maar wordt door de gemeente gedwongen de hoofdtribune af te staan. Deze wordt afgebroken en op De Planeet opnieuw opgebouwd. Op het nieuwe terrein wordt maar één jaar profvoetbal gespeeld. Samen met tien andere clubs wordt SC Drente in 1971 weggesaneerd door de KNVB. De afvallers worden bepaald op basis van het gemiddelde aantal toeschouwers van de vijf voorafgaande seizoenen. Bij SC Drente ligt dat getal op 1.500. Het stadionnetje in Klazienaveen valt voortaan exclusief toe aan de amateurs van vv Zwartemeer, die in jaren ’70 en begin jaren ’80 in of tegen de zondaghoofdklasse aan speelden. Intussen zijn de geelzwarten wel weggezakt tot de derde klasse.

Op sportpark De Planeet bevindt zich ook het terrein van vierdeklasser vv Klazienaveen. Uit pragmatische overwegingen werd in 2008 besloten de jeugdwerkingen van beide verenigingen samen te voegen; sindsdien spelen alle juniorenteams onder één naam, KZC ’08. Waarschijnlijk hebben de pupillen er geen idee van dat zij hun wedstrijden spelen op een plaats waar ooit de profs voor een dikke 10.000 man afwerkten; immers, op het voormalige hoofdveld aan de Mr. Ovingstraat (waar tegenwoordig geen ingang meer is) bevinden zich nu de bijvelden van het gemeentelijk sportpark.

De wedstrijd

Na een inspirerende rondgang langs allerlei voetbalterreinen in Zuid-Drenthe (Meppel, Hoogeveen, Noordscheschut, Coevorden, Emmen, Barger-Oosterveld) arriveer ik een kwartier voor het begin van de wedstrijd (gepland om 19.00u) ‘op’ De Planeet. Met mij hebben zo’n 400 à 500 anderen een kaartje gekocht. Heel veel is hier in de afgelopen veertig jaar niet veranderd: de taluds rond het veld zijn vernieuwd en tegen de achterkant van de hoofdtribune is een kantine gebouwd. Op de overdekte tribune vinden de toeschouwers een plaatsje op netjes onderhouden, roodgeverfde houten banken, deels voorzien van een rugleuning.

Ik zoek een plaatsje op de gezellig drukbevolkte zittribune. Al gauw na de aftrap raak ik aan de praat met twee supporters van FC Emmen. Ze geven hoog op van het spel van hun ploeg in de voorafgaande oefenmatch tegen FC Twente (1-2-verlies). Allengs echter worden ze stiller, want Emmen – waar enkele basisspelers, onder wie Hans Denissen, niet in actie komen en spits Ter Heide pas in de tweede helft zijn opwachting maakt – verzuimt tempo te maken. Na een klein half uur valt dan toch de 0-1 (Richard Stolte), maar het wedstrijdbeeld verandert daarmee niet. Zwartemeer strijdt voor elke meter om de score beperkt te houden en, onder meer doordat de amateurs elf keer wisselen, lukt het Emmen ook niet de tegenstander op conditie eronder te krijgen. Tot grote ergernis van de Emmenaren op de tribune vinden de wissels ook nog eens één voor één plaats – en niet met meerdere spelers tegelijk – zodat de wedstrijd vooral in de tweede helft dikwijls stilligt en het ritme wordt gebroken. “De jongens zijn niet gemotiveerd tegen zo’n weinig aansprekende tegenstander”, hoopt één van de Emmen-fans. “Zwartemeer aansprekend omdat ze vroeger betaald speelden? Ach kom, dat is veertig jaar geleden. Dat telt allemaal allang niet meer.”

Daarmee is niet iedereen in Klazienaveen het eens. “Ik heb helemaal niets met Emmen”, hoor ik tijdens de eerste helft een bejaarde vrouw op de bank voor me zeggen. En, wat luider in de tweede helft, naarmate bij FC Emmen de frustratie groeit en Zwartemeer met enkele countertjes almaar dichterbij de gelijkmaker lijkt te komen: “Dat zullen ze niet gedacht hebben, die verrekte Emmenar'n!”

Oud zeer

Het blijft bij 0-1. “Sjonge, wat was dat Emmen slecht”, stelt dezelfde vrouw vergenoegd vast, terwijl ze opstaat van haar plaats. “U vond dat niet zo erg, nietwaar?”, probeer ik op onnozele toon. “Ja, veel oud zeer, veel oud zeer”, is de reactie. Wanneer ik vraag naar het waarom van dat oud zeer, barst de stortvloed los; wij vatten voor u samen:

1. De gemeente Emmen (waartoe Klazienaveen behoort) heeft nooit één vinger uitgestoken om betaald voetbal in Klazienaveen te redden.

2. SC Drente was financieel kerngezond toen in 1971 de stekker eruit werd getrokken.

3. Toen Emmen in 1985 van de KNVB toestemming kreeg om toe te treden tot de profs, was die club juist uit de amateurhoofdklasse gedegradeerd. “En een week later waren ze ineens profs!” Waarom mocht een club uit Emmen veertien jaar nadat SC Drente de nek om was gedraaid, ineens wél toetreden tot het betaalde voetbal?

4. De gemeente Emmen had in de jaren ’60 geprobeerd SC Drente te bewegen tot een verhuizing naar de agglomeratie Emmen.

5. FC Emmen moest een paar jaar geleden door honderdduizenden euro’s Emmens gemeentegeld (“ons belastinggeld”) van de ondergang worden gered.

6. Wanneer Zwartemeer tegenwoordig aanklopt bij diezelfde gemeente Emmen voor kleine geldbedragen (voor bijvoorbeeld nieuwe grasvelden), kan er niets of nauwelijks iets.

De dame blijkt getrouwd met een oud-speler van Zwartemeer en komt naar eigen zeggen al sinds 1958 naar wedstrijden kijken. Menige zondag gaf ze in de profjaren de voorkeur aan een busreis naar een verre wedstrijd van haar favorieten in, pakweg, Nijmegen of Alkmaar boven het min of meer verplichte kerkbezoek. Ze kan zich nog opwinden als ze vertelt over het verloop van de extra competitie om promotie in 1964. Omdat Zwartemeer de uitwedstrijd tegen Roda JC verloor, promoveerde niet de Drentse ploeg, maar Alkmaar ’54 naar de eerste divisie. En wat wilde het geval: de scheidsrechter van Roda-Zwartemeer was Leo Horn, naar later bleek erelid van… Alkmaar ’54. Doorgestoken kaart natuurlijk!

Terwijl haar man – duidelijk niet het pratende type – wat ongeduldig staat te wachten tot ze eindelijk meekomt naar huis, vraag ik haar nog naar de lage toeschouwersaantallen in de laatste profjaren die SC Drente fataal werden. “Ach, dat was niet de echte reden! Ze wilden van ons af! Weet je hoeveel mensen ik hier heb zien staan? Twaalfduizend, hier langs het veld, niet gelogen! We hadden een prachtige club! En de jongens hebben het vanavond ook weer prachtig gedaan!”

  

Bronnen

• “Voetbal in Klazienaveen 2009-2010” (presentatiegids)
• F. Reurink, “Het stadioncomplex”, Amsterdam-Antwerpen 2007 (1^e druk), pp. 352-358
• De geschiedenishoek van de voormalige website van vv Zwartemeer